TARİHÇE
Eski çağlarda Kolhis kültür alanında ve eski Lazlar’ın yerleşim bölgesinde bulunan Mapaura, MS 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu egemenliğine girdi. 6. yüzyıldaki Laz Savaşları sonucunda, Roma/Bizans İmparatorluğunun Karadeniz sahilindeki en son yerleşim noktalarından biri oldu. 1204 yılında Bizans İmparatorluğunun dağılmasıyla Trabzon’da kurulan Rum İmparatorluğu döneminde, Mapaura/Mapavri Rum egemenliğinin doğudaki son kalesi olarak kaldı. 1461’de II. Mehmed (Fatih)’in Trabzon Devleti’ni Osmanlı topraklarına katmasıyla Türk yönetimine girdi. Bu dönemde yaklaşık 50 yıl boyunca Mapavri, Osmanlı Devleti’nin Karadeniz sahilindeki sınır noktalarından biri olarak kaldı.
1622 yılında Abaza korsanlarının saldırısına uğrayarak yağmalanan ilçe, zamanla yeniden toparlandı. Şemsettin Sami, Kamasü’l-Alam’da Mapavri’den, “Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Rize kazasına bağlı bir nahiye” olarak bahseder.
I. Dünya Savaşı sırasında iki yıl süreyle Rus işgaline uğrayan bölge, 9 Mart 1918’de yeniden Türk idaresine girdi. Rize’ye bağlı sahil yolunun çoğu Rus işgal döneminde inşa edildi.
Mapavri, 1878’de nahiye, 1944’de Çaybaşı adıyla ilçe oldu. Sonradan adı Çayeli olarak değiştirildi. Bölge köy adlarının çoğu Rumca olup az sayıda Lazca ve Ermenice yer adları da vardır. 20. yüzyıl başlarından önce Türkçe yer adı kaydedilmemiştir.
DOĞAL YAPI
Çayeli, Rize’nin 19 km doğusunda yer alır. Yüzölçümü 473 km²’dir. Doğudan Pazar, güneyinden Çamlıhemşin ve İkizdere, batıdan Rize merkez ilçeleri, kuzeyden Karadeniz ile çevrilidir.
Dar kıyı şeridi ve hemen arkasında yükselen, denize paralel sıradağlarıyla tipik bir Doğu Karadeniz kıyı ilçesidir. Büyük bir bölümü, Doğu Karadeniz Dağları’nın en yüksek kesimini oluşturan Rize Dağları’yla kaplıdır. Güney ucunda yükseklik 2.000 metreyi aşar.
EKONOMİ
İlçe ekonomisinin temelini çay üretimi oluşturur. Bölgede çay üretimi başlamadan önce ana tarım ürünü mısırdı.
Çayeli’nde hem yerleşime hem de bitkisel üretime elverişli tek alan dar kıyı şerididir. Nüfusun büyük bir bölümü burada toplandığı gibi, çay ekimi de bu kesimde yoğunlaşmıştır. Türkiye’deki çay ekim alanlarının üçte ikisi Rize ilinde, bunun da %18’lik kısmı Çayeli ilçesinin sınırları içindedir.
